स्वास्थ्य: गर्भावस्थामा हुने यी गल्तीले आमा र बच्चाको स्वास्थ्यमा असर गर्छ, जान्नुहोस् कसरी गर्ने ?

बच्चाको स्वास्थ्य गर्भावस्थाको समयमा र त्यसपछि लामो समयसम्म आमाको स्वास्थ्यमा निर्भर गर्दछ। जान्नुहोस् यस्ता केही गल्तीहरू जसले आमा र बच्चा दुवैको स्वास्थ्यमा असर पार्न सक्छ।

गर्भधारणदेखि नवौं महिनासम्म आमाले विभिन्न परीक्षण र उपचार गर्नुपर्छ। उनको आहार, जीवनशैली र आवश्यक खोपहरू सबै डाक्टरले निर्णय गर्छन्। यो सबै चिकित्सकको निगरानीमा हुने भएकाले यसमा कुनै किसिमको लापरवाही वा गल्ती हुने सम्भावना छैन । स-साना सावधानी अपनाउन नसक्दा समस्या आउँछ। आमाले गरेको गल्तीले उनको स्वास्थ्यमा मात्रै असर गर्दैन, बच्चालाई पनि हानि पुर्‍याउँछ। विज्ञ डाक्टरहरुले समयमा र पछि भएका यी गल्तीहरुको बारेमा बताइरहेका छन् ।

व्यायाम गर्न सही समय
गर्भावस्थाको पहिलो ३ महिनासम्म कुनै पनि व्यायाम वा स्ट्रेचिङ गर्नु हुँदैन। शारीरिक क्रियाकलाप नगर्नुहोस् र पहिलो 3 महिनामा कुनै पनि भारी वस्तुहरू लिनुहोस्। गर्भावस्थाको ५ महिनापछि अलिकति हिँड्नुपर्छ । तपाईं 30 वा 40 मिनेटको लागि बिस्तारै हिड्न सक्नुहुन्छ। हिड्दा, गति सामान्य हुनुपर्छ भनेर ध्यान राख्नुहोस्। तर कुनै पनि गतिविधि नगर्नुहोस् जसमा खस्ने जोखिम समावेश छ वा धेरै प्रयास आवश्यक छ। कसैको उपस्थितिमा सधैं व्यायाम गर्नुहोस्, एक्लै कहिल्यै नगर्नुहोस्। प्रसवको समयमा दुखाइ कम गर्न तपाईं केहि स्ट्रेचिङ पनि गर्न सक्नुहुन्छ। ध्यान राख्नुहोस् कि स्ट्रेचिङ गर्दा शरीरमा बिस्तारै दबाब दिनुहोस्, बल प्रयोग नगर्नुहोस्। कुनै पनि व्यायाम गर्नु अघि, निश्चित रूपमा स्त्री रोग विशेषज्ञसँग परामर्श लिनुहोस्।

जन्म पछि व्यायाम
बच्चा जन्माएपछि धेरै महिलाको तौल बढ्छ । बच्चा जन्मेको ६ महिनापछि तौल नियन्त्रण गर्न व्यायाम सुरु गर्न सक्नुहुन्छ। धेरै महिलाहरूले तौल नियन्त्रण गर्न आफ्नो खानाको मात्रा घटाउँछन्। नवजात शिशु पनि छ र उसले स्तनपान गराइरहेको छ भने खाना छाड्दा ऊर्जा कम हुन्छ र बच्चाले सही मात्रामा दूध पाउँदैन भन्ने कुरा उनीहरू बिर्सन्छन् ।यसका साथै रसिलो खानेकुरासँगै पानी प्रशस्त मात्रामा सेवन गर्नुपर्छ । यसबाट बिस्तारै व्यायाम सुरु गर्न सकिन्छ।

चिसो र खोकीमा ध्यान दिनुहोस्
गर्भावस्थामा आमालाई रुघाखोकी लागेमा बेवास्ता नगर्नुहोस् । कहिलेकाहीँ यसले बच्चालाई पनि असर गर्न सक्छ। तसर्थ, यस्तो अवस्थामा तपाईं धेरै होसियार हुन आवश्यक छ। तपाईं सुरक्षाको लागि भाप लिन सक्नुहुन्छ। भाप सेवन गर्नाले छातीमा जमेको म्युकस सजिलै बाहिर निस्कन्छ । मनतातो पानीमा मह र कागती मिसाएर पिउँदा पनि रुघाखोकीबाट आराम मिल्छ । रुघाखोकी लाग्दा घाँटी दुख्ने समस्याबाट राहत पाउन मनतातो पानीमा नुन मिसाएर कुल्ला गर्नुहोस् ।

आमा आफूलाई सुरक्षित राख
सुत्केरीपछि फेरि स्वस्थ हुन आमाले शरीरलाई न्यानो राख्नुपर्छ किनभने आमालाई चिसो भयो भने बच्चामा पनि असर पर्छ । डिलीवरी पछि, टाउको र कानबाट धेरै गर्मी बाहिर आउँछ। यस्तो अवस्थामा टाउको र कान छोप्दा शरीरबाट तातो निस्कनबाट बच्न सकिन्छ । बाहिरबाट चिसो हावा भित्र नपरोस् भनेर गर्भवती महिलाहरूलाई पनि आफ्नो कान राम्ररी छोप्न सल्लाह दिइन्छ।

बुद्धिमानी उपभोग गर्नुहोस्
– गर्भावस्थाको समयमा मेवा सेवन नगर्नुहोस् किनभने यसमा एक रसायन पाइन्छ जुन बच्चाको लागि हानिकारक हुन्छ।
रक्सी र धुम्रपानले आमा र बच्चा दुवैको स्वास्थ्यमा पनि प्रतिकूल असर पार्छ।
– क्याफिनको अत्याधिक सेवनले गर्भावस्थामा गर्भपातको जोखिम बढाउँछ। साथै, यसले बच्चाको तौल कम हुने सम्भावना पनि बढाउँछ।– गर्भावस्थाको समय हरेक महिलाका लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण हुन्छ, त्यसैले यस समयमा आफ्नो विशेष ख्याल राख्नुहोस् र कुनै समस्या महसुस भएमा तुरुन्त स्त्री रोग विशेषज्ञसँग परामर्श लिनुहोस्।

प्रत्येक परीक्षणको ट्रयाक राख्नुहोस्

गर्भावस्थामा सधैं सोनोग्राफी गरिन्छ। तर यसबाहेक आमा र बच्चाको जाँच गर्न विभिन्न प्रकारका परीक्षणहरू पनि गर्नुपर्ने हुन्छ, जुन तीन महिनाको अवधिमा वितरण गरिन्छ।
पहिलो त्रैमासिकमा, भ्रूणको स्थिति, आकार र लम्बाइ निर्धारण गर्न अल्ट्रासाउन्ड गरिन्छ।बच्चाको जोखिम अनुमान गर्न दोस्रो त्रैमासिकमा दोस्रो अल्ट्रासाउन्ड र रगत परीक्षण गरिन्छ।
अन्ततः तेस्रो त्रैमासिकमा गर्भवती आमालाई बच्चाको पूर्ण विकासको लागि विस्तृत स्क्यान गर्न सल्लाह दिइन्छ। यसबाहेक, गर्भवती आमाले आफैंले कुनै पनि परीक्षण गराउनु हुँदैन। चिकित्सकको सल्लाह लिएर मात्र सही समयमा आवश्यक परिक्षण गराउनुपर्छ ।दैनिक भास्कर